ลักษณะเด่นที่สำคัญ ของนกเงือก คือ การสร้างรังวางไข่ ซึ่งไม่เหมือนกับนกในกลุ่มใดบนโลกนี้เลย เมื่อเข้าสู่ฤดูผสมพันธุ์ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นช่วงปลายฤดูหนาว (ธันวาคม กุมภาพันธ์) ขึ้นอยู่กับชนิดของนกเงือกนั้นๆ เมื่อผ่านการจับคู่แล้ว นกเงือกตัวเมียจะเข้าไปวางไข่ในโพรงไม้ ซึ่งเป็นโพรงไม้ธรรมชาติ จากนั้นนกเงือกตัวเมียก็จะปิดปากโพรงโดยใช้ เศษอาหาร ยางไม้ โคลน ใบไม้ผุ ซึ่งนกตัวเมียจะนำมาผสมกับมูลของตัวเอง และใช้ปากตีทับวัสดุเหล่านี้ให้พอกตรงด้านข้างปากโพรงให้แคบลงเรื่อยๆ โดยเหลือเพียงช่องขนาดเล็กๆ พอที่ปากจะยื่นออกมาได้เท่านั้น ปกตินกจะปิดปากโพรงได้เสร็จกินเวลา 3-7 วัน ในเวลานั้นนกเงือกตัวผู้จะเป็นผู้หาอาหารมาเลี้ยงตัวเมีย ซึ่งช่วงนี้จะเป็นช่วงสำคัญ เพราะว่านกเพศเมียนี้จะผลัดขน ออกไข่ และฟักไข่ โดยใช้ขนบางส่วนรองไข่ที่ฟักออกมา ระยะเวลาจากนี้จนกระทั่งขนของนกตัวเมียผลัดขึ้นมาจนเต็มตัว ใช้เวลาประมาณ 1 เดือน ซึ่งในช่วงนี้เป็นช่วงวิกฤติสำหรับนกตัวเมีย เพราะไม่สามารถบินได้ หากนกเงือกตัวผู้ ผู้ทำหน้าที่ในการหาอาหารมาเลี้ยงประสบเหตุร้ายใดๆ ก็เท่ากับว่าตัวเมียและไข่ที่กำลังจะฟัก หรือลูกนกที่ยังเล็กก็จะต้องตายตามไปด้วย ด้วยพฤติกรรมที่คาดเดาได้ง่ายของนกเงือกในช่วงเวลาสืบพันธุ์นี้ ทำให้นกเงือกเสี่ยงต่อการถูกล่า เพราะว่าหากมีคนใจร้ายพบเห็นรังก็สามารถล่านกเงือกได้อย่างง่ายดาย
ปัจจัยอีกประการหนึ่งสำหรับการคงอยู่ของนกเงือกคือ โพรงรัง ซึ่งต้องเป็นโพรงรังจากต้นไม้ขนาดใหญ่ หากไม่มีโพรงรังสำหรับการวางไข่ นกเงือกก็ไม่สามารถสืบพันธุ์ได้ ปัญหานี้เป็นปัญหาใหญ่ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา นกเงือกส่วนใหญ่มีอายุยืน อาจมากกว่าสิบปี ในปีๆ หนึ่งมีลูกนกเกิดขึ้น 1-3 ตัว หรือมากกว่านั้น และนกเงือกคู่เดิมจะใช้รังเดิมในการวางไข่ ดังนั้นลูกนกที่ออกมาใหม่ ในปีถัดไปก็จะต้องหาโพรงรังเป็นของตนเอง ซึ่งบางครั้งเคยมีรายงานว่านกเงือกบางคู่ต้องวางไข่ในโพรงรังที่อยู่ติดกับพื้นดิน ซึ่งเสี่ยงต่อการถูกล่าโดยสัตว์ผู้ล่าที่หากินอยู่พื้นดินได้ง่าย ซึ่งปัจจัยจำกัดในเรื่องโพรงรังนี้ เป็นปัญหาปลายเหตุที่มาจากต้นเหตุจากการลดลงของพื้นที่ป่าไม้ที่สมบูรณ์ การบุกรุกป่าเปลี่ยนเป็นพื้นที่เกษตรกรรม สวนยางพารา สวนผลไม้ เหล่านี้เป็นสาเหตุหลักที่ส่งผลโดยตรงต่อนกเงือก
อายุของนกเงือก อย่างน้อยๆ 30 ปี ในช่วงชีวิตหนึ่ง น่าจะผลิตได้ลูกได้ประมาณ 10 กว่าตัว ซึ่งในบางปีอาจไม่สามารถผลิตลูกได้ ถ้าสภาพแวดล้อมไม่อำนวย ถึงแม้ว่ามันจะเข้ารังทุกปี และกว่าที่นกเงือกจะเริ่มสืบพันธุ์ได้ก็กินเวลานานจะกระทั่งนกมีอายุได้ 4-5 ปี จากปัจจัยที่จำกัดการขยายพันธุ์ของนกเงือกทั้งหลายปัจจัยที่กล่าวมา การคงอยู่ของป่าถิ่นอาศัยที่สำคัญจึงเป็นปราการสุดท้ายต่อการคงอยู่ หากอัตราการลดลงของปัจจัยจำกัดของนกเงือกและถิ่นอาศัยถูกคุกคามอย่างต่อเนื่องนี้ มีแนวโน้มว่าจะเข้าขั้นวิกฤติในวันใดวันหนึ่งในไม่ช้าไม่นาน
>> ป่าฮาลา-บาลา..บ้านของนกเงือก
